Upadłość konsumencka

Podstawowym warunkiem uzyskania „upadłości konsumenckiej” jest złożenie wniosku przez osobę fizyczną, nie prowadzącą działalności gospodarczej („nie przedsiębiorcę” czytaj niżej „Jak ogłosić upadłość konsumencką będąc przedsiębiorcą”).

Kolejnym warunkiem jest niewypłacalność. W rozumieniu prawa, osobą niewypłacalną jest osoba, która „utraciła zdolność do wykonywania sowich wymagalnych zobowiązań pieniężnych”. Przepisy prawa upadłościowego przewidują domniemanie, iż niewypłacalnym jest ten, kogo opóźnienia w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekraczają trzy miesiące . Jest to tzw. „domniemanie wzruszalne” co oznacza, że możliwe jest wykazanie zarówno, iż pomimo opóźnień przekraczających trzy miesiące dłużnik nie jest niewypłacalny, jak też , że dłużnik jest niewypłacalny pomimo, że opóźnienia w spłacie są krótsze niż trzy miesiące .

Pierwszym krokiem postępowania o ogłoszenie upadłości jest złożenie w Sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Wniosek możesz złożyć osobiście lub może go za ciebie złożyć pełnomocnik (np. radca prawny lub doradca restrukturyzacyjny).

Wniosek o ogłoszenie upadłości jest pismem inicjującym postępowanie sądowe, co oznacza, że musi spełniać wymogi formalne określone przepisami. Wniosek niespełniający wymogów zostanie przez Sąd zwrócony.

Treść wniosku wraz z załączonymi dowodami musi wskazywać, że wnioskodawca jest osobą niewypłacalną.

W przypadku złożenia wniosku spełniającego wymogi formalne oraz wykazującego niewypłacalność, Sąd wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości.

Nie. Posiadanie majątku nie jest niezbędne, aby Sąd ogłosił upadłość konsumencką.

Tak. Co więcej – jest to częsta sytuacja.

Co istotne, wraz z ogłoszeniem upadłości postępowanie komornicze zawiesza się z mocy samego prawa, natomiast po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości postępowanie komornicze jest umarzane.

Nie ma przy tym znaczenia, jak wiele postępowań komorniczych jest w toku oraz do jakich składników majątku postępowanie egzekucyjne jest skierowane .

Tak, przy czym na etapie sporządzania wniosku o ogłoszenie upadłości należy podjąć starania w celu uzyskania informacji o wszystkich potencjalnych wierzycielach. Podjęcie tych starań jest niezbędne, aby uniknąć przyjęcia, że dany dług został zatajony. Należy bowiem pamiętać, że zobowiązania, których osoba zadłużona umyślnie nie ujawniła nie podlegają umorzeniu, chyba że mimo braku wskazania wierzyciela we wniosku, wierzyciel brał udziału w postępowaniu. (czytaj też Czy wszystkie rodzaje długów mogą być umorzone w całości lub części? )

Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę lub innej umowy, na podstawie, której osoba zadłużona uzyskuje zapłatę w zamian z osobistą pracę są wolne od zajęcia na tych samych zasadach, co w przypadku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Oznacza to, że w przypadku zatrudnienia na pełen etat wolna od zajęcia jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W przypadku, gdy wynagrodzenie jest wyższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, zajęciu przez syndyka i przekazaniu do masy upadłości podlega nadwyżka nad kwotą minimalną, przy czym nie więcej niż co do zasady połowa wynagrodzenia (60% wynagrodzenia, gdy dłużnik posiada zobowiązania alimentacyjne).

Co do zasady, majątek osoby, która ogłosiła upadłość konsumencką stanowić będzie tzw. masę upadłości. Zadaniem syndyka będzie sprzedaż majątku, a uzyskane ze sprzedaży majątku środki przeznaczone zostaną na pokrycie kosztów postepowania, a w dalszej kolejności na spłatę wierzycieli.

Nie jest jednak tak, że każda rzecz, której właścicielem jest osoba, która ogłosiła upadłość zostanie sprzedana. Przepisy przewidują obszerny katalog rzeczy, które nie wchodzą w skład masy upadłości.

W praktyce, najważniejsze znaczenie mają przepisy stanowiące o wyłączeniu z masy upadłości:

• • przedmiotów urządzenia domowego niezbędnych dla dłużnika i jego domowników (w szczególności lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła itp.)
• Uwaga: wyłączenie nie dotyczy antyków, a także meble lub sprzętów, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
• • narzędzi i innych przedmiotów niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia,
  Uwaga: wyłączenie nie dotyczy pojazdów mechanicznych
• • przedmiotów codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, które dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;

W pierwszej kolejności należy wyraźnie zaznaczyć, że po ogłoszeniu upadłości długi „nie znikają”.

Jeżeli ktokolwiek twierdzi, że ogłoszenie upadłości powoduje automatycznie umorzenie długów to osoba ta wprowadza Pana/Panią w błąd i najprawdopodobniej chce w ten sposób nakłonić Pana/Panią do zapłaty tej osobie za usługę złożenia wniosku o ogłoszeniu upadłości.

Można powiedzieć, że na czas trwania postępowania upadłościowego prowadzonego przez syndyka „ulegają zawieszeniu” w tym znaczeniu, że osoba będąca w upadłości nie ma obowiązku spłacać tych zobowiązań, które mogą być objęte planem spłaty (por. odp. na pytanie „Czy wszystkie rodzaje długów mogą być umorzone”).

Po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele, którzy zostali wskazani we wniosku o ogłoszenie upadłości lub samodzielnie dowiedzieli się o upadłości dłużnika powinni dokonać formalnego zgłoszenia wierzytelności syndykowi. Tylko wierzyciele, którzy dokonali zgłoszenia wierzytelności oraz zostali uznani przez syndyka będą uczestniczyć w postępowaniu, a następnie będą mogli zostać ujęci w planie spłaty.

Syndyk, po przeprowadzeniu wszystkich czynności postępowania przewidzianych prawem, sporządza projekt planu spłat wierzycieli (tzw. PSW.). W PSW określa się jakie kwoty i przez jaki czas osoba, która ogłosiła upadłość będzie musiała spłacać (np. 500 zł/mc przez 36mc). Kwota zadłużenia przewyższająca wielkość kwoty do spłaty w ramach PSW zostanie umorzona.

Przykład:

Dług 100.000 zł
PSW 500zł/mc x 36 mc = 18.000 zł
Umorzenie: 92.000 zł (100.000 –  18.000 zł)

Sam plan spłat wierzycieli przybiera formę postanowienia wydawanego przez Sąd.

Nie. Są takie rodzaje zobowiązań, które nie podlegają umorzeniu. Umorzeniu nie ulegają:

• zobowiązania alimentacyjne;
• grzywny oraz kwoty zasądzone celem naprawienia szkody i zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę (a także zobowiązania do naprawienia szkody, która jest wynikiem przestępstwa albo wykroczenia);
• renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, śmierci lub kalectwa;
• zobowiązania do zapłacenia nawiązki lub świadczenia pieniężnego, które sąd orzekł jako środek karny lub środek aby poddać sprawcę próbie;
• zobowiązania, które upadły świadomie zataił w przypadku, gdy wierzyciel nie był uczestnikiem postępowania upadłościowego.

Tak (z zastrzeżeniem zobowiązań nie podlegających umorzeniu – patrz Czy wszystkie rodzaje długów mogą być umorzone w całości lub części?).

Umorzenie wszystkich długów w całości jest możliwe w szczególnych przypadkach, gdy osobista sytuacja osoby, będącej w upadłości w oczywisty sposób wskazuje, że jest ona trwale niezdolna do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Taka sytuacja w praktyce najczęściej dotyczyć będzie osób, które uległy poważnym wypadkom lub zapadły na ciężką chorobę uniemożliwiające pracę zarobkową .

Tak. Jako udziałowiec spółki z o.o. (niezależnie od liczby posiadanych udziałów w kapitale zakładowym) jesteś traktowany, jako osoba nie prowadząca działalności gospodarczej.

UWAGA: przysługujące Ci udziały w spółce z o.o. wchodzą do masy upadłości, co oznacza, że syndyk będzie zmierzał do ich spieniężenia.

Tak.

Długi, za które członek niewypłacalnej spółki z o.o. odpowiada na podstawie art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych i/lub art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej mogą być zgłoszone we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, a następnie uwzględnione w planie spłaty i/lub w całości lub części umorzone.

Tak. Brak zatrudnienia nie jest przeszkodą do ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

Okoliczność braku zatrudnienia istotna będzie na końcowym etapie postępowania – przy ustaleniu plany spłaty. Plan spłaty ustalony jest bowiem w oparciu o możliwości zarobkowe osoby zadłużonej, nie faktycznie uzyskiwane zarobki.

Tak.

Coraz większa liczba emerytów decyduje się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

W przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez emeryta, do masy upadłości potrącana jest kwota nie wyższa niż 25% świadczenia emerytalnego (przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne).

Co istotne, w przypadku upadłości konsumenckiej obowiązuje minimalna kwota wolna od zajęcia, która aktualnie (XI.2023) wynosi 1.164 zł i jest wyższa niż kwota wolna wynikająca z przepisów ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).